بورس تهران بیش از ۳۰۰ بنگاه اقتصادی را در خود جای داده است. در این میان برخی شرکت‌ها در مقیاس بسیار بزرگ و برخی دیگر متوسط و کوچک هستند. تا این لحظه ۱۷ شرکت بزرگ بورس تهران، بیش از نیمی از کل ارزش بازار را در اختیار دارند. این مهم جایی اهمیت پیدا می‌کند که شاخص کل به دماسنج اصلی تالار شیشه‌ای تبدیل شده است. شاخصی که بر مبنای وزن ارزشی شرکت‌ها محاسبه می‌شود و شرکت‌های بزرگ بازار به راحتی می‌توانند جهت این نماگر را تعیین کنند و در مقابل شرکت‌های کوچک، کمترین نقشی در تعیین مسیر این شاخص ایفا نمی‌کنند. شاخص کل هم‌وزن اما از آنجا که تاثیر مساوی از سهام شرکت‌های بورسی فارغ از ارزش بازار پذیراست، عملکرد واقعی معاملات یک روز بورس تهران را به نمایش می‌گذارد.

۳۵۱ شرکت پذیرفته شده در بورس تهران توزیع نامتقارنی داشته‌اند. به‌طوری که بیش از ۵۰ درصد ارزش کل بازار فقط در اختیار ۱۷ شرکت بورسی است. با افزایش این محدوده یک‌سوم سهام بورسی، ۹۰ درصد ارزش کل بازار را به خود اختصاص داده‌اند.

در مقابل ۲۳۵ شرکت (معادل ۶۷ درصد از کل)، فقط ۱۰ درصد بازار را شامل می‌شوند. به این ترتیب در شاخص ارزش وزنی بورس اوراق بهادار تهران، ۱۷ شرکت بزرگ، پنج برابر ۲۳۵ شرکت کوچک روی شاخص تاثیر می‌گذارند.

به همین دلیل است که شرکت‌های بزرگ به سهام شاخص‌ساز معروف شده‌اند و شاخص ارزش وزنی (شاخص کل) بورس اوراق بهادار تهران به شدت تحت‌تاثیر عملکرد شرکت‌های بزرگ است و تعداد زیادی از شرکت‌های کوچک تاثیری اندک بر این نماگر دارند در حالی که در شاخص هم‌وزن، تاثیر بزرگ‌ترین شرکت حاضر در بورس اوراق بهادار تهران همچون هلدینگ صنایع پتروشیمی خلیج فارس با سهم ۲/ ۷ درصدی و کوچک‌ترین شرکت (نساجی بروجرد با سهم بسیار ناچیز ۰۰۱۶/ ۰ درصدی) با یکدیگر برابر است.

به بیان دیگر در شاخص هم‌وزن تاثیر این دو شرکت بر شاخص برابر است. با توجه به توزیع نامتقارن شرکت‌ها از نظر ارزش بازار در بورس تهران، اگر بازده هر یک از ۱۷ شرکت بزرگ (از نظر ارزش بازار) در یک روز منفی ۵ درصد و بازده هر یک از ۳۳۴ شرکت باقی‌مانده مثبت ۵ درصد باشد، شاخص کل ارزش وزنی در آن روز تغییری نخواهد کرد. این در حالی است که با همین فرض، شاخص کل هم‌وزن با افزایش قابل‌توجهی همراه می‌شود. از این رو به نظر می‌رسد شاخص هم‌وزن که نشانگر عملکرد عموم بازار است، وضعیت را به مراتب بهتر از شاخص ارزش وزنی به نمایش می‌گذارد.
دنیای اقتصاد