«در حال مطالعه و بررسی جوانب بیت کوین در بانک مرکزی هستیم و سیاست و رویکرد رسمی در این خصوص را در دست تدوین داریم.» این تنها واکنش رسمی به بیت کوین است که از سوی ناصر حکیمی معاون فناوری های نوین بانک مرکزی مطرح شود. بیت کوین در ماههای اخیر خبرداغ بازارهای مالی دنیا شده است.اگرچه تحولات پول های رمزگذاری شده به دلیل دور بودن فضای اقتصاد ایران از بازارهای جهانی تاکنون چندان اهمیت نداشته،اما رشد بیش از ۱۰۰ درصدی بیت کوین در یکسال گذشته سبب شده تا این روزها توجه ها به تحولات پول های رمزگذاری شده از جمله بیت کوین در داخل کشور نیز بیشتر شود.

برخی ها هشدار می دهند.برخی ها آن را فرصت می دانند.حتی موسسات پژوهشی مثل مرکز پژوهش های مجلس هم درباره این تحولات سکوت کرده اند،این در حالی است که خبرها حکایت از آن دارد که بعضی از بانک های ایرانی هم بیت کوین خریداری کرده اند.اغلب کشورها درمواجهه با این پدیده سکوت کرده اند.هرچندبعضی ها هم ورود به این بازار را محدود یا ممنوع کرده اند،اما هنوز سیاست مقامات دولتی اعلام نشده است.

خبرآنلاین در ماه های اخیر تحولات بیت کوین را رصد کرده و خبرها و تحلیل های زیادی دراین رابطه منتشر کرده است. در همین رابطه از محمدمهدی مهدویان کارشناس باسابقه بانکی،اقتصاد بین الملل و معاون اسبق بررسی های بانک مرکزی سئوالاتی در این رابطه پرسیدیم،آن را بخوانید:

****

*رشد عجیب بیت کوین در ماههای اخیر موجب شگفتی بسیاری از تحلیل گران شده؛برخی کارشناسان هشدار می دهند که بیت کوین حبابی است که به زودی می ترکد،تحلیل شما در این رابطه چیست؟

در یک کلام دلیل این افزایش قیمت عرضه محدود و تقاضای نامحدود و تقریبا بی نهایت برای آن است اما اینکه بیت کوین دارای حباب قیمتی است،قطعا درست نیست.

بیت کوین به عنوان یک کالا مثل سایر کالاها در مواجهه عرضه و تقاضا تحت تاثیر سیکل های اقتصادی،شوک های طرف عرضه و تقاضا،رفتار سوداگرانه و بسیاری عوامل دیگر از جمله اصطکاک های اطلاعاتی قرار دارد و خواهد داشت.به علت قرار گرفتن بیت کوین در پرتفوی دارایی بسیاری از بازیگران فعال در سطح جهان به طور قطع نوسان ارزش آن خصوصا از بابت دامنه نوسان (اگر نه ازبابت تواتر) بسیار بالاتر از کالاهای مشابه خواهد بود.

*چقدر می توان از پتانسیل بیت کوین برای سرمایه گذارای استفاده کرد و اصولا می توان از این پول برای مراودات تجاری بهره گرفت؟

توجه بفرمایید که ظرفیت بیت کوین به عنوان ذخیره ارزش در روزهای آغازین فعالیت این کالا در حد و اندازه های امروزین حتی برای تولیدکنندگان این کاال قابل تصور نبود. اگرخاطرتان باشد حدود هفت،هشت سال پیش در آغاز معرفی این کالای دیجیتالی ارزش آن حدود 2 تا 3 سنت دلاری بود. اساسا در همان زمان این ابزار و نرم افزار بستر آن برای رهایی خریدکنندگان آمریکایی از سکه های ریز و خرد در سوپرمارکت ها طراحی شده بود.قرار آن بود که بیت کوین یک کیف الکترونیکی پول خرد برای استفاده درمواقع نیاز مثلا استفاده در اتوبوس و مترو باشد.اما هجمه و استقبال متقاضیان به خصوص سوداگران در عرصه جهانی سرنوشت دیگری برای آن رقم زد و البته مبتکرین بیت کوین هم از این استقبال استفاده (سواستفاده) کردند.رگولاتورها هم براین موضوع چشم بستند و دلیل موجهی برای مخالفت با این پدیده پیدا نکردند. برعکس منافع زیادی در عرضه بیت کوین به متقاضیان خارج از حوزه رگولاتوری برای عرضه کنندگان داخل حوزه رگولاتوری متصور بوده است و همین گونه هم شد.

*برخی تحلیلگران ایرانی عنوان می کنند که می توان از بیت کوین برای دورزدن تحریم ها استفاده کرد،آیا این قابلیت را دارد؟

فعلا حوزه مصرف نهایی بیت کوین در حد و اندازه خریدهای مصرفی خرد،پرداخت وجه بابت خرید بلیت های مسافرتی،پرداخت به هتل ها و امورخدماتی نظیر آن محدود است.

به نظر می رسد با گسترش حوزه های نهایی مصرف به تدریج مقامات رگولاتوری به موضوع ورود کنند.فعلا خبری از ورود مقامات رگولاتوری ناشرپول در میان نیست، اما رگولاتوری پول به موضوع ورود خواهد کرد.یقینا در آن زمان یکی از مقولات حساس از نظر مقامات رگولاتوری موضوع پولشویی و تامین مالی تروریسم خواهد بود.با این تعبیر دامنه استفاده از بیت کوین برای دورزدن تحریمها محدود خواهد بود.

اما فراموش نکنید که شفافیت صدرصدی بستر شبکه ای بیت کوین و هزینه پایین ردیابی پول یک ویژگی عمده بیت کوین است که ممکن است از بابت نظارت پذیری وتعقیب شبکه های قاچاق،پولشویی،تروریسم و امثال آن بستر بهتر و کم هزینه تری نسبت به نظارت در وضع موجود باشد. هم اکنون هزینه های تطبیق (compliance) در نظام بانکی بسیار بالاست و نظام بانکی که سوددهی آن بسیار پایین است و در بخش هایی از جهان زیان ده هم هست،توان هزینه های سنگین اجرای مقررات را ندارد.ممکن است بیت کوین این مسایل را حل کند.

*آیا در بلند مدت بیت کوین می تواند خطری برای ارزهای رایج در دنیا باشد و یا به رقیب سرسختی تبدیل شود؟

خیر،به نظربنده بیت کوین یک کالاست،اما کالایی با ظرفیت تبدیل پذیری بالا نسبت به پولهای رایج جهان روا. بنابراین جایگزین پولهای جاری نمی تواند باشد،اما واسطه تبدیل پولهای جاری می تواند قرار بگیرد.با این تعبیر بیت کوین و سایر کالاهای دیجیتالی مشابه و نظایر ان می تواند جایگزین خدمات بانکی باشد و نه پولهای رایج جهان روا.بیت کوین فقط می تواند در سایه و شعاع نظام پولی غیرمتمرکز نامتنظم جهان برای رفع حجم کوچکی از نیازها موجودیت و کاربری داشته باشد، وبیش از هرچیز عطش سیری ناپذیر رفتارسوداگرانه بخش عمده ای از فعالان بازار را برطرف کند.

* درصورتی که به گفته اقتصاددانان حباب بیت کوین بترکد،چه پیامدهایی برای اقتصاد جهان دارد؟

هم اکنون حدود 30 درصداز حباب بیت کوین ترکیده است.ترکیدن حباب بیت کوین همانند ترکیدن حباب بسیاری از پولها و بازارهای مالی و کالایی است که امروزه به صورت یک فاکت روزانه خودنمایی می کنند. از این به بعد هم این حباب ها وجودخواهد داشت و ترکیدن این حباب ها هم وجود خواهد داشت.در مورد بیت کوین به علت تراکم فعالان و بازیگران سوداگری در عرضه این کالای دیجیتالی حجم این حباب ها و ترکیدن آنها قابل توجه تر از حباب های غیردیجیتالی گذشته خواهد بود.